Everyday robots
Tijdens de inmiddels roemruchte speech van minister Asscher over robots, dat was 29 september in Den Haag, zat ik in de zaal. Gaandeweg kreeg ik het gevoel dat ik bij iets bijzonders aanwezig was. Je aarzelt bij uitnodigen die je krijgt voor bijeenkomsten en seminars vaak of je wel of niet zal gaan, want er is zoveel te doen, maar in dit geval was ik blij dat ik er bij was. In gesprekken achteraf met andere aanwezigen, viel al snel het woord ‘historisch.’
door Robert Went
“We are everyday robots on our phones
In the process of getting home
Looking like standing stones
Out there on our own”
De voor- en nadelen van robots, zo vonden in elk geval veel mensen die ik na afloop van de speech van Asscher sprak, waren met een goed doortimmerd verhaal geagendeerd, en in de dagen daarna bleek al snel dat alles en iedereen daarop inhaakte. Een mooie serie in De Volkskrant en veel artikelen in andere kranten, columns, en soms een redactioneel commentaar. Ineens waren robots een issue geworden, en dat kan alleen maar worden toegejuichd. Want er komt vermoedelijk – erg veel is nog onzeker – van alles op ons af waar we ons zo goed mogelijk op moeten gaan voorbereiden. En waar we vooral invloed op uit moeten oefenen.
Wie heeft het gedaan ?
Mijn buurman bij een van de workshops tijdens de after speech borrel en ik sloegen steeds manmoedig het ene na het andere heerlijke hapje af waarmee werd rondgegaan, en raakten eerst daarover – “dat kost me een paar uur extra in de sportschool” – en vervolgens natuurlijk over ‘de speech’ aan de praat. Hij bleek bij een groot bedrijf te werken dat zich bezighoudt met informatietechnologie en zakelijke dienstverlening, en begon over het drama het weekend daarvoor in Haaksbergen, toen een stuntman met een monstertruck drie doden en vele gewonden veroorzaakte. “Over een paar jaar zit daar natuurlijk geen chauffeur meer in, en als het dan misgaat, wie is dan verantwoordelijk ? Stel dat mijn mensen het algoritme hebben geschreven, ben ik dan aansprakelijk ?”
We kwamen er natuurlijk niet uit, maar waren het er snel over eens dat nadenken over robots en wat die gaan betekenen over veel meer gaat dan over werk, sociale zekerheid en onderwijs. Dat is een mooie agenda voor SZW en heel goed dat daar over nagedacht wordt, maar om de samenleving op de verdere komst van robots en robotica voor te bereiden is meer nodig.
Out of the box denken
Wat betreft het belangrijkste aandachtspunt in de speech van Asscher, lijkt het zaak niet alleen te monitoren wat met de werkgelegenheid en op de arbeidsmarkt gebeurt, en daar waar nodig corrigerend of regulerend beleid op in te zetten, zoals nu al gebeurt. Dat is nodig, maar het is ook zaak om ondogmatisch na te gaan denken over verschillende varianten van mogelijk beleid wanneer inderdaad, wat we nog niet weten maar best zou kunnen, meer banen op middenniveau sneuvelen en de dan groeiende werkgelegenheid aan de onderkant minder zeker is en veelal slechter betaald wordt.
Op blogs en in internationale papers zie je nu al voorstellen en discussies opkomen en terugkomen over een basisloon. Of over een soort collectieve verzekering voor mensen die wel laten zien dat ze de hele week willen werken voor een inkomen, maar daarmee – omdat de lonen te laag zijn – zo weinig kunnen verdienen dat ze er niet zelfstandig van kunnen leven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de earned income tax credit, die in de V.S. erg succesvol schijnt te zijn.
Redt het kapitalisme
Dat is overigens niet alleen om sociale redenen straks wellicht nodig, maar ook omdat het kapitalisme snel in elkaar zal storten wanneer al die door robots geproduceerde goederen en diensten door niemand meer gekocht kunnen worden. Nog weer verder gaan voorstellen van bijvoorbeeld econoom Richard B. Freeman in een recent paper (Who Owns the Robots Rules the World) om iedereen een klein aandeel te geven in de revenuen van onze toekomstige robot overlords, zodat we het bezit van alle robots democratiseren en allemaal mee kunnen profiteren van de toekomstige revenuen.
Het aardige van dit soort voorstellen is, dat ze de aandacht vestigen op een belangrijk potentieel winstpunt van toenemende automatisering en robotisering, dat in de discussies daarover meestal nog gemist wordt. Het robotiseren van veel taken hoeft niemand rouwig om te zijn wanneer we daar allemaal beter van worden, meer vrije tijd door krijgen, en betere levensomstandigheden. Als we daarin slagen, en de revenuen van de robots niet bij een kleine groep terecht laten komen maar voor het welzijn en de welvaart van iedereen aan weten te wenden, kan de wereld daar mooier en beter van worden. Maar vanzelf zal dat niet gaan.
In de tweede aflevering van onze serie over de Economie van Overmorgen voor RTLNieuws en RTLZ, hebben Hella Hueck en ik een kleine robot-survival-kit voor thuis en op het werk geschreven. Geniet er van, je vindt het ook deze keer weer fraai vormgegeven stuk HIER.
Video
Damon Albarn – Everyday Robots