trEuropa

DEEL
10 juni 2015

trEuropa

In het twitterblog dat ik wekelijks maak bij Oneworld deze keer veel aandacht voor de toekomst van Europa en de euro. Verder onder meer tweets over Piketty over Atkinson, de prijs van austerity, wat te doen met robots, en de ‘wet van Went’

 

Een paar weken terug stond ik met een interview in De Groene onder de kop “Als ik ergens somber van word, is het van Europa.” Dat interview, dat nu gratis te lezen is, leidde tot de uitnodiging een keer langs te komen voor een discussie met de staf van de Directie Integratie Europa (DIE) van het ministerie van Buitenlandse Zaken, die het Nederlandse Europa-beleid coördineert. Ze nodigen daar af en toe iemand uit om hen van buiten een spiegel voor te houden. De Chatham House Rule geldt, en afwijkende meningen en provocaties worden op prijs gesteld. Dat gesprek vond deze week plaats: erg leuk, maar veel te kort.

Terwijl ik in het weekend nadacht over wat ik bij de DIE zou gaan vertellen, las ik deze mooie column van Marike Stellinga in het NRC, en zag ik dit uitstekend interview in het Buitenhof met de voormalige adviseur van Barosso, de econoom Philippe LeGrain. Ik kon daar direct bij aanhaken, want beiden zeggen veel dingen die ik ook vind:

Als ik zie hoe het met Griekenland gaat in de eurozone moet ik af en toe terugdenken aan Margaret Thatcher, die ik voor zover ik me herinner nooit eerder instemmend aangehaald heb. In 1990 waarschuwde zij het Britse parlement dat de euro een einde zou maken aan de democratie. Overdreven? Bangmakerij? Lees dan bijvoorbeeld dit artikel van commentator Gideon Rachman in de Financial Times, waar o.a. deze zin in voorkomt: “(T)he German consensus is that the lesson of the whole Greek crisis is that Europe needs to be even less flexible, with the eurozone requiring tougher rules and stricter enforcement, including tighter supervision of national budgets from Brussels.”

Hoe moet het verder? Niemand weet het, kom ik steeds meer achter. Op zoek naar een antwoord ging ik een week eerder naar een publieke bijeenkomst van het Sustainable Finance Lab over de toekomst van de euro. Harold Benink presenteerde daar een plan, dat – als ik het goed begrepen heb – samengevat kan worden als “een interessant Varoufakis-idee plus conditionaliteiten.” In de discussie daarna en tijdens de borrel na afloop bespeurde ik weinig enthousiasme, en het meest verrassend was de voormalige president van DNB Nout Wellink. Die liet zich – dat was nog voorspelbaar – niet alleen uiterst kritisch uit over het beleid van de ECB (quantitative easing), maar stelde ook dat overheden de Europese budgetregels soepeler moeten interpreteren om de groei in Europa verder aan te zwengelen. En dit was wat mij betreft de uitspraak van de avond van Wellink”: “Het overdragen van een stuk soevereiniteit en een zekere mate van solidariteit zijn nodig, en die ontbreken beiden in de Europese Unie.”

Oproepen tot een Europese groeiagenda, zoals bijvoorbeeld Mariana Mazzucato deze week nog eens deed, is wat mij betreft dan ook sympathiek maar weinig realistisch: het gaat niet gebeuren. Plannen voor het verder of versneld integreren van Europa en de eurozone zijn tot mislukken gedoemd en leiden tot niks, want er is geen draagvlak voor en de verschillen tussen landen zijn niet kleiner maar groter geworden. En ik word daarmee ook opnieuw steeds somberder over de toekomst van de euro. We moeten opnieuw goed gaan nadenken over wat we nationaal willen laten en wat echt Europees of mondiaal geregeld moet worden. Dat lijkt me de enige manier om te voorkomen dat het mooie idee van een vreedzaam en welvarend Europa nog verder uitgehold en ondermijnd wordt. Maandag speecht onze minister van financiën Jeroen Dijsselbloem aan de Universiteit van Utrecht over de toekomst van de euro, en daarna mag ik daar onder leiding van Martin Visser over in gesprek met Lex Hoogduin, Rens van Tilburg en Focco Vijselaar. Ter voorbereiding ga ik dit weekend “In de ban van de krekel, in de ban van de mier” van Geert Mak maar eens lezen. Ik ben heel benieuwd hoe optimistisch ik straks uit Utrecht terugkom. Gelukkig schijnt de zon.

Mijn hele twitterblog van deze week (inclusief enkele tweets in bovenstaande tekst) lees je hier

[Update 12 juni: Omdat minister Dijsselbloem onverwacht verhinderd is, zal Martin Visser op 15 juni in Utrecht een inleiding verzorgen over de toekomst van de euro]